آیا نوشیدنی «دانه چیا و آبلیمو» واقعاً می‌تواند به حرکات روده کمک کند؟
در میانه تابستان، بازار پیشنهاد نوشیدنی‌های خنک به دیگران در شبکه‌های اجتماعی داغ است. یکی از این نوشیدنی‌ها شربت «دانه چیا و آبلیمو» است که برخی از کاربران ادعا می‌کنند که علاوه بر رفع عطش و حرارت بدن، تأثیرات شگفت‌آور دیگری هم بر سلامت افراد دارد و به آن لقب «حمام درونی» داده‌اند که گویا درون بدن را شست‌وشو می‌دهد.
این معجون ساده را درواقع از مدت‌ها پیش یک قبیله مکزیکی استفاده می‌کرده‌اند که اعضای آن به اینکه دوندگانی عالی در مسافت‌های طولانی‌اند، شهرت دارند.
«حمام درونی» با دانه چیا، ترفندی برای سلامتی است که داریل گیوفره، مروجش، آن را «نوشیدنی ضد یبوست» می‌نامد که روده را پاک می‌کند و بر این مبنا در فضای مجازی محبوب شده است.
گیوفره، متخصص مشهور تغذیه و نویسنده کتاب «قند را حذف کنید و اسید را از بین ببرید»[۱] در پادکستی در ماه مه، در مورد تأثیر درمانی این نوشیدنی صحبت کرد و گفت که خودش آن را پس از ابتلا به مشکلات جدی جهاز هاضمه، آزمایش کرده است.
معجون «حمام درونی» فقط یک لیوان آب است که به آن دو قاشق غذاخوری دانه چیا و چند قطره آبلیموی تازه افزوده می‌شود. گیوفره با اشاره به اینکه این نوشیدنی را وسیله‌ای برای «حذف طبیعی» [مواد نا لازم و مضر از بدن] می‌داند، می‌گوید: «اجازه دهید پنج دقیقه بماند تا دانه‌ها آب بیندازند، سپس آن را اول صبح با معده خالی بنوشید.»
استقبال گسترده از ویدیوهای تیک‌تاک از این ترند که بیش از ۲۲۸ میلیون بازدید به دست آورده نشان می‌دهد موردتوجه کاربران فضای مجازی قرارگرفته است. برخی از کاربران تیک‌تاک این فرمول را «عجیب» نامیده‌اند و برخی گفته‌اند که احساس می‌کنند نوشیدن این معجون گرسنگی و نیز نفخ آن‌ها را کاهش می‌دهد.
دانه‌های چیا در فرهنگ غذایی و طب سنتی ما ناشناخته نیست و می‌توان آن را بانام «تخم شربتی»[۲] در عطاری‌ها پیدا کرد. چیا درواقع از نوعی گیاه نعناع به نام «Salvia hispanica» می‌آید که گفته می‌شود در این‌سوی دنیا، آن را نخستین بار آزتک‌ها و مایاها کشف کرده‌اند. واژه «chia» در زبان مایایی به معنای «قدرت» است. دانه چیا یک ماده اساسی در طب آزتک بوده و برای موارد مختلفی، از تسکین درد مفاصل گرفته تا تسکین پوست تحریک‌شده، به کار می‌رفته است.
دانه چیا منبع خوبی از فیبر و غنی از آنتی‌اکسیدان است و برای سلامت روده مفید است؛ اما صرفاً مفید بودن چیزی برای سلامت روده، دلیل کافی و مناسبی نیست که همه آن را مصرف کنند. گزینش هر چیزی باید بر اساس مناسب بودن آن برای هر فرد، انجام شود. لیمو یا آب لیموترش نیز، به‌ویژه اگر همراه باکمی شکر و نمک مصرف شود، برای ذخیره دوباره الکترولیت‌ها در بدن مفید است.
نوشیدنی دانه چیا فقط به این دلیل کارآمد است که آب موردنیاز بدن را برای «هیدراته شدن» تأمین می‌کند و دانه‌های چیا که از فیبر سرشارند، با حل شدن در آب به «ژل» تبدیل می‌شوند و می‌توانند تا ۲۷ برابر وزن خود آب جذب کنند. وجود این مقدار فیبر محلول در آب، باعث نرم شدن مدفوع می‌شود که همیشه خبر خوبی برای عملکرد روده‌ها است؛ اما مصرف بیش‌ازحد فیبر هم می‌تواند به نتیجه معکوس منجر شود و به یبوست یا گاز، نفخ و گرفتگی بیشتر روده بینجامد و نیز در جذب مواد مغذی اختلال ایجاد کند.
[۱]. Get Off Your Sugar and Get Off Your Acid
[۲]. در ایران اغلب دانه چیا با بذر ریحان و تخم شربتی اشتباه گرفته می‌شود، درحالی‌که این سه متفاوت از یکدیگرند و هرکدام خاصیت جداگانه‌ای دارند. در ایران تخم شربتی از قدیم در نوشیدنی‌های خنک برای برطرف کردن عطش در فصل تابستان استفاده می‌شود. گاهی تخم شربتی یا بذر ریحان به‌اشتباه به‌عنوان دانه‌های چیا خریداری‌شده و مورداستفاده قرار می‌گیرد، یا خواص مربوط به دانه‌های چیا به تخم شربتی که در ایران فراوان است نسبت داده می‌شود که درست نیست. تنها شباهت دانه چیا با تخم شربتی و بذر ریحان لعاب‌دار شدن هر سه است (دارای موسیلاژ می‌باشند)، ولی خواص این سه دانه با یکدیگر فرق اساسی دارند.
