ماریو بارگاس یوسا، نویسنده نامدار پرویی و برنده نوبل ادبیات، در ۸۹ سالگی درگذشت.
آلوارو بارگاس یوسا، پسر این نویسنده معروف، شامگاه یکشنبه ۲۵ فروردین اعلام کرد که پدرش در لیما، پایتخت پرو، درحالی‌که خانواده‌اش در اطراف او بودند «در آرامش» درگذشت.
آلوارو، گونسالو و مورگانا، سه فرزند آقای یوسا، در اطلاعیه‌ای اعلام کردند که جسد این نویسنده نامدار به خواست خود او سوزانده خواهد شد و هیچ مراسم عمومی برگزار نخواهد شد.
ماریو بارگاس یوسا یکی از مشهورترین نویسندگان اسپانیایی‌زبان بود و به نوشته رویترز، آخرین عضو زنده غول‌های بزرگ دوره رونق ادبیات آمریکای لاتین در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ محسوب می‌شد؛ دوره‌ای که نویسندگانی مانند گابریل گارسیا مارکز کلمبیایی، خولیو کورتاسار آرژانتینی و کارلوس فوئنتس مکزیکی در آن درخشیدند.
ماریو بارگاس یوسا در سال ۱۹۳۶ در شهر ارکیپا در پرو به دنیا آمد و پنج دهه فعالیت ادبی او که سرشار از تیزبینی و نثر غنایی بود خوانندگان بسیاری را در کشورهای مختلف مسحور کرد.
او در سال ۲۰۱۰ برنده جایزه ادبیات نوبل شد.
از این نویسنده ده‌ها رمان و نمایشنامه به‌جامانده که شمار زیادی از آن‌ها به فارسی ترجمه‌شده‌اند؛ ازجمله «گفتگو در کاتدرال»، «سور بز»، «مرگ در آند»، «چه کسی پالومینو مولرو را کشت؟»، «رؤیای سلت» و «روزگار سخت».
آقای یوسا برخلاف بسیاری از همتایان خود در آمریکای لاتین به مخالف سرسخت باورهای سوسیالیستی تبدیل شد.
او در سال ۱۹۹۰ نامزد ریاست جمهوری پرو شد و گفت می‌خواهد کشورش را از هرج‌ومرج اقتصادی و شورش مارکسیستی نجات دهد.
بااین‌حال او سال‌ها بعد گفت که هرگز حرفه سیاسی نداشته و تنها «در شرایطی بسیار خاص در سیاست شرکت کردم» و «همیشه می‌گفتم چه در انتخابات پیروز شوم چه شکست بخورم، به شغل ادبی و فکری خود برمی‌گردم».
او پس از شکست در انتخابات پرو به اسپانیا نقل مکان کرد اما همچنان شخصیتی مؤثر در آمریکای لاتین بود.
موضع‌گیری‌های صریح او درباره موضوعاتی مانند دفاع از بازار آزاد، جنگ عراق و مسائل دیگر با مخالفت‌هایی در آمریکای لاتین و همچنین از سوی برخی از تحسین‌کنندگانش در جهان روبه‌رو شد.
به نوشته نیویورک‌تایمز، زندگی شخصی یوسا نیز چونان یک رمان بود و در واقع داستان «خاله جولیا و فیلم‌نامه‌نویس» بر اساس ماجرای اولین ازدواج او در ۱۹ سالگی با جولیا اورکویدی که ۱۰ سال از او بزرگ‌تر بود نوشته‌شده است.
«ادبیات آتش زیر خاکستر است؛ هم می‌تواند آرامش‌بخش باشد و هم انقلابی»
ماریو بارگاس یوسا
زندگی و آثار ماریو بارگاس یوسا
ماریو بارگاس یوسا، یکی از برجسته‌ترین نویسندگان معاصر آمریکای لاتین و برنده جایزه نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۰، با رمان‌های عمیق، سبک روایی پیچیده و تعهد به مسائل اجتماعی و سیاسی، جایگاهی ویژه در ادبیات جهان دارد.
آثار او ترکیبی از واقع‌گرایی، تاریخ و تخیل هستند که اغلب به بررسی تضادهای فردی و جمعی در جوامع در حال گذار می‌پردازند.
ماریو بارگاس یوسا در ۲۸ مارس ۱۹۳۶ در شهر آرکیپا، پرو، به دنیا آمد. والدین او هنگامی‌که وی بسیار کوچک بود از هم جدا شدند و او سال‌های اولیه زندگی را تحت سرپرستی مادر و پدربزرگ و مادربزرگ مادری‌اش گذراند. این دوران تأثیر عمیقی بر روحیه حساس و کنجکاو او گذاشت.
بارگاس یوسا در نوجوانی به مدرسه نظامی لئونسیو پرادو رفت، تجربه‌ای که بعدها الهام‌بخش رمان مشهورش «شهر و سگ‌ها» (۱۹۶۳) شد. او سپس در دانشگاه ملی سن مارکوس لیسانس ادبیات گرفت و پس‌ازآن به مادرید رفت تا دکترای خود را در رشته ادبیات تکمیل کند.
در دهه ۱۹۶۰، یوسا به همراه همسر اولش، خولیا اورکیدی به اروپا مهاجرت کرد. او در این سال‌ها در پاریس، لندن و بارسلونا زندگی کرد و با نویسندگان بزرگی مانند گابریل گارسیا مارکز و کارلوس فوئنتس آشنا شد.
بارگاس یوسا در دهه ۱۹۸۰ به سیاست رو آورد و در سال ۱۹۹۰ نامزد ریاست‌جمهوری پرو شد، اما در انتخابات به آلبرتو فوجی موری باخت. پس‌ازاین تجربه، او بیشتر به نوشتن و تحلیل سیاسی پرداخت و همواره از موضعی لیبرال به‌نقد حکومت‌های دیکتاتوری و سوسیالیستی پرداخته است.
یوسا پس از جدایی از خولیا اورکیدی، با پاتریشیا یوسا ازدواج کرد که این ازدواج تا قبل از مرگش پابرجا بود.
سبک ادبی و ویژگی‌های نوشتاری یوسا
یوسا در بسیاری از آثارش مرز بین واقعیت و داستان را محو می‌کند. او با استفاده از تکنیک‌های روایی پیچیده، مانند تک‌گویی درونی، تغییر راوی و زمان‌های نامتعارف، تجربه خواندن را غنی‌تر می‌سازد.
او تحت تأثیر ویلیام فاکنر و گوستاو فلوبر است و از تکنیک‌های چندصدایی و روایت غیرخطی در داستان‌هایش بهره می‌برد. بسیاری از رمان‌های یوسا ریشه در تاریخ پرو و آمریکای لاتین دارند. او با نگاهی انتقادی به استعمار، دیکتاتوری و نابرابری‌های اجتماعی می‌پردازد.
حتی در جدی‌ترین آثارش، مانند «جنگ آخرالزمان»، یوسا از طنز برای نشان دادن پوچی برخی موقعیت‌های انسانی استفاده می‌کند.
مهم‌ترین آثار ماریو بارگاس یوسا
شهر و سگ‌ها (۱۹۶۳)
این رمان که اولین اثر بزرگ یوسا محسوب می‌شود، زندگی نوجوانان در یک مدرسه نظامی در پرو را روایت می‌کند و به مسائلی مانند خشونت، فساد و هویت می‌پردازد.
خانه سبز (۱۹۶۶)
رمانی چندلایه که داستان‌های موازی را در جنگل‌های آمازون و شهر پیورا دنبال می‌کند و به موضوعاتی مانند استعمار و تضاد فرهنگ‌ها می‌پردازد.
گفتگو در کاتدرال (۱۹۶۹)
یکی از پیچیده‌ترین آثار یوسا که دوران دیکتاتوری مانوئل اودریا در پرو را بررسی می‌کند و روایتگر فساد سیاسی و اجتماعی است.
جنگ آخرالزمان (۱۹۸۱)
این رمان حماسی بر اساس شورش کانودوس در برزیل نوشته‌شده و به تقابل بین سنت و مدرنیته می‌پردازد.
سور بز (۲۰۰۰)
یکی از مشهورترین آثار یوسا که ترور رافائل تروخیو، دیکتاتور دومینیکن را روایت می‌کند و تأثیر خشونت سیاسی بر زندگی افراد را بررسی می‌کند.
رؤیای سلت (۲۰۱۰)
این رمان به زندگی راجر کیسمنت، مبارز ایرلندی ضد استعمار، می‌پردازد و برنده جایزه نوبل ادبیات شد.
حمیده وطنی
حمیده وطنی گرگری کارشناس ارشد پژوهش هنر، نویسنده و منتقد سینما، فعالیت پژوهشی خود را با نشریه علمی پژوهشی نگره به‌عنوان مدیر داخلی نشریه و فعالیت رسانه‌ای سینمایی را با ماهنامه سینما آغاز کرد مقالات او در نشریات متعددی ازجمله مهر، سینما ویدئو، روزنامه اعتماد ... چاپ‌شده است، او پیش‌تر دبیر تحریریه نشریه «دایره» بود و هم‌اکنون دبیر تحریریه رسانه رسمی فرهنگی هنری سلیس نیوز و دبیر سرویس سینمایی است.
