بازمانده سینمای کلاسیک
کدام عاشق سینما را سراغ دارید که فیلم ارزشمند «ماه کاغذی»، شاهکار «پیتر باگدانویچ» را تماشا کرده باشد و شیفته آن نشده باشد؟
«ماه کاغذی» محصول ۱۹۷۳ ادای دینی است به سینمای کلاسیک و فراموش‌نشدنی دهه هفتاد سینمای هالیوود. باگدانویچ در یک درام جاده‌ای خوش‌ساخت دوران رکود اقتصادی آمریکا را در فیلمی سیاه‌وسفید با نقش‌آفرینی‌های زیبای «تاتوم اونیل» و پدرش «رایان اونیل» چهره درخشان فیلم «داستان عشق» به اثری خاطره‌انگیز تبدیل می‌کند.
تاتوم اونیل در سن ده‌سالگی عنوان جوان‌ترین برنده اسکار را برای این فیلم به خود اختصاص داد و نامش را برای همیشه در تالار افتخارات آکادمی اسکار به ثبت رساند. کوئنتین تارانتینو، فیلم‌ساز بلندآوازه سینما، فیلم «ماه کاغذی» را یکی از بهترین آثار دهه هفتاد میلادی ارزیابی کرده و «باگدانویچ» را چهرهای مهم و تأثیرگذار در تاریخ سینمای مدرن آمریکا می‌داند.
ام.نایت شیامالان کارگردان مطرح آثاری همچون حس ششم، دهکده، نشانه‌ها و بانو درآب در مورد باگدانویچ در مصاحبه‌ای گفته: «شیوه استفاده از دوربین و قاب‌بندی‌های محشر او برایم الهام‌بخش است. باگدانویچ دنیای جدیدی از فیلم‌سازی را جلوی چشمانم گذاشت و باید اعتراف کنم فیلم «آخرین نمایش فیلم» را بارها تماشا کرده‌ام و موارد بسیاری از آن آموختم».
فرانسیس فورد کاپولا خالق مجموعه فیلم‌های «پدرخوانده» نیز باگدانویچ را هنرمندی خلاق و بزرگ توصیف کرده و مرگش را ضایعه بزرگی برای سینما می‌داند. باگدانویچ در لیست کارگردانان خاص و بدون تکرار سینما قرار دارد. چهرهای که در هر زمینه‌ای از سینما سرک کشید و ردپای درخشانی از خود به یادگار گذاشت. وی جدا از فیلم‌سازی که عشق و علاقه اولش محسوب می‌شد، درزمینهٔ تاریخ‌نگاری، مصاحبه با بزرگان سینما و تهیه کتاب‌های علمی، پژوهشی در باب مطالعات سینمایی نیز فعالیت داشت.
او در کنار تمام این موارد در حوزه بازیگری نیز دستی بر آتش داشت و درهمان حضورهای اندکش بازی‌های دیدنی ارائه داد. پیتر باگدانویچ در ۳۰ ژوئیه ۱۹۳۹ در آمریکا به دنیا آمد. با نوشتن مقاله و نقد فیلم برای نشریه‌های معتبر فعالیتش را در سینما آغاز کرد و خیلی زود جذب دنیای فیلم‌سازی مستقل شد. علاقه فراوانش به سینمای کلاسیک و آثار بزرگانی چون جان فورد، هاوارد هاوکس و اورسن ولز دریچه نگاهش به سینما را تغییر داد و از آغاز دهه هفتاد به‌عنوان چهرهای متفاوت و نواندیش مطرح شد.
بسیاری از منتقدان و نویسندگان سینما او را هنرمندی پرحاشیه و شکست‌خورده می‌دانند که در دوران اوج فعالیتش در سینما فضای مناسبی برای هرچه بهتر دیده شدنش فراهم نشده است. صرف‌نظر از حاشیه‌های زندگی شخصی‌اش با بازیگران زن فیلم‌هایش و رسوایی‌های که به دنبال این موضوع به وجود آمد باگدانویچ باهوش و قریحه بالایش برخلاف جریان اصلی هالیوود حرکت کرد و آثار جذاب و تأثیرگذاری را بازی و کارگردانی کرد.
پیتر باگدانویچ اخیراً در سن ۸۲ سالگی چشم از جهان فروبست و برای همیشه دنیای سینما را بدرود گفت.
ناصر سهرابی، دبیر بخش جشنواره سلیس نیوز
ناصر سهرابی
نویسنده، بازیگر و کارشناس سینما. فعالیت در مطبوعات را از سال ۱۳۷۵ با ماهنامه فیلم و هنر... آغاز کرده و مقالات او در نشریات سینما ویدئو، فیلم و سینما، هفت نگاه، سینما تئاتر، فیلم و سینما، همشهری، اعتماد ملی، مردم‌سالاری و... منتشرشده است.
