اثر نقاشی باید زیبا باشد
تابلو را نباید نگاه کرد بلکه باید خواند. خصوصاً آثاری که معناگرا هستند. من همواره برای کارهایم اسم می‌گذارم، مثل کتابی که نام دارد و این نام با محتوای اثر ارتباط دارد. من گمان می‌کنم خواندن و تفسیر و تحلیل یک اثر نقاشی سخت‌تر از خواندن آثار ادبی یا موسیقی و سینماست و عنوان اثر در کارهای من راهی برای ورود به اثر است. پرویز حبیب پور
لوسین گلدمن[۱] در بخشی از نظریاتش اثر هنری/ ادبی را محصول درک هنرمند از حزب/ حلقه‌ای که در آن عضو است می‌داند. در این نظریه اثر هنری حاصل نگرشی است که از بحث‌ها و جدل‌ها و نظرات درون‌گروهی به وجود می‌آید.
این نظریه تا حدودی نزدیک به نظریه بازتاب است که لوکاچ (نظریه‌پرداز اهل مجارستان) آن را در آثارش بازگو کرده است. از زاویه دید لوکاچ و تعدادی از مارکسیست‌ها اثر هنری/ ادبی محصول تاریخ و جریان‌های اجتماعی و زمانه‌ای است که هنرمند در آن زندگی می‌کند. اینجاست که هنرمند قبل از ایفای نقش و نگاه به‌جایگاهش باید وظیفه شهروندی خود را به‌جا آورد. او باید دغدغه‌های اجتماع، زمانه و محیطش را ببیند، بشناسد و بشناساند. برخی آثار پرویز حبیب پور نیز با این تفکر و نظر قابل نقد و بررسی است. حبیب پور در برخی آثار خود تصویرگر سوژه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دوره‌ای است که نقل محفل روشنفکران چپ‌گرا بوده است.
برخی آثارش درراه مبارزه‌ای خلق‌شده‌اند که او و همراهانش با تیغ تیز نقد قصد اصلاح آن را داشته‌اند. برابری طبقاتی، گرفتاری‌های قشر کم برخوردار، کودکان محرومی که به‌اجبار باید کار کنند، زنانی که در جست‌وجوی لقمه‌ای نان برای فرزندان گرسنه‌شان هستند و در طرف دیگر ثروتمندانی که بدون توجه به مصائب ناشی از فقر و گرسنگی هرروز بر سرمایه خود می‌افزایند.
هنرمند اینجا چشم و زلف معشوق را کنار گذاشته و درد مردم را به تصویر می‌کشد. توجه به برابری طبقاتی ازجمله مواردی بود که در ایران آن روز سوژه داغ تعدادی از نویسندگان، روزنامه‌نگاران، دانشگاهیان و هنرمندان مبارز آن دوره بود.
ژاک رانسیر خلق اثر بر اساس این طرز فکر را گونه‌ای از زیبایی‌شناسی می‌داند؛ گونه‌ای که معیارهایش را اجتماع و سیاست تعیین می‌کند.
برخی آثار قابل‌توجه حبیب پور همان آثاری است که بخشی از فرهنگ، سیاست و هویت جامعه را پس از شناسایی و بررسی به تصویر کشیده است. او با نقاشی‌هایش در این‌گونه هنری- اجتماعی روایتگر تلخی‌ها و شیرینی‌هایی است که در زندگی خود تجربه کرده است.
روایت‌هایش از زندگی و زندان در کنار نقاشی‌هایش مخاطب را به‌روزهایی می‌برد که قهوه‌خانه‌ها و کافه‌ها و محافل ادبی و هنری محل شکل‌گیری بسیاری جریان‌های فکری بوده‌اند. جریان‌هایی که منجر به خلق آثاری قابل‌توجه در حوزه‌های ادبیات و هنر شده‌اند.
خواندن شعرها و داستان‌ها و دیدن آثار تجسمی آن دوره برای مخاطب حال حاضر نیز قابل‌تأمل است.
حبیب پور با طرح‌ها و نقاشی‌هایش از دوره‌ای می‌گوید که نه‌تنها شاعران و نقاشان بلکه جوانانش نیز با زبان یونیفرم در پی آن بودند که مردم از ظاهر و زرق‌وبرق و تجمل و لباس و مبلمان گران‌بها و نمای درباری به سوژه تن تمایل پیدا کنند. جایی که بتوان تن متفکر را تبدیل به آرمان کرد و نه ظاهر را.
آثار حبیب پور را علاوه بر دیدن باید شنید؛ خاطرات حبیب پور مخاطب را با سوژه‌های طراحی و نقاشی‌اش بیشتر آشنا می‌کند؛ سوژه‌هایی که نقاش برگزیده تجربه زیسته او را در زندگی و زندان نشان می‌دهد.
مخاطب با نگاه به فرم گنجشک‌های طراحی‌شده حبیب پور هم‌زیستی هنرمند با آن‌ها را در زندان قزل‌حصار پیدا می‌کند.
پری خانم گربه خو گرفته با زندانیان زندان ارومیه و گذر هنرمند از دریاچه ارومیه به‌سوی مقصد (زندان) با کشتی نوح (نام یکی از لنج‌های معروف منطقه) خاطرات هنرمندی است که امروز در قالب نوشتار، گفتار یا تصویر برای مخاطب نقل می‌شوند.
روایت‌های حبیب پور بخشی از تاریخ شفاهی دوران معاصر ماست. بخشی که برای عده‌ای از ما همچنان جذاب، دیدنی و شنیدنی است.
جواد آقاجانی
پرویز حبیب پور در یک نگاه
پرویز حبیب پور متولد سال ۱۳۱۴ در بندر انزلی است. با پایان تحصیلات دوره ابتدایی در سال ۱۳۲۷، به دلیل تنگدستی مجبور به ترک تحصیل شد.
پس‌ازآن، چندی به کار پرداخت و در سال ۱۳۳۳ به همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد.
در سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۴ در کنار کار، نقاشی را آغاز کرد و دیپلم ادبیات نیز گرفت. می‌خواست به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برود؛ اما دانشکده افراد بالاتر از ۲۵ سال را نمی‌پذیرفت. ناگزیر زبان روسی آموخت و راهی اتحاد جماهیر شوروی شد.
پس از بازگشت در سال ۱۳۴۷ پنج سال زندانی شد. بعد از آزادی، در سال ۱۳۵۳ آموزشگاه نقاشی‌اش را در تهران دایر کرد و تا امروز همچنان در کنار فعالیت حرفه‌ای نقاشی به تدریس می‌پردازد.
نتیجه این آموزش‌ها نسلی از نقاشان صاحب‌نام هستند که به‌ویژه در سال‌های آغاز دهه شصت در کلاس‌های او شرکت کرده‌اند.
حبیب پور عضو افتخاری انجمن هنرمندان نقاش ایران است و در پنج دهه گذشته علاوه بر تدریس مستمر و تألیف و ترجمه دو کتاب، نزدیک به ۵۰ نمایشگاه گروهی و انفرادی داشته است.
برخی از آثار منتشره او عبارت‌اند از «تناسبات هنری بدن انسان»، «پرسپکتیو: اصول نظری و عملی» نوشته ولادیمیرسکی، «کالبدشناسی هنری بدن انسان»، «تکنولوژی طراحی و نقاشی».
پرویز حبیب پور درباره الگوهای موردعلاقه‌اش در تاریخ هنر و یا نقاشان تأثیرگذار درروش کاری‌اش گفته: «از ابتدا علاقه زیادی به مطالعه آثار هنرمندان مختلف تاریخ هنر داشتم و این کاری است که هر هنرمندی باید انجام بدهد؛ اما اغلب، کارهای رئالیست‌ها را دوست داشتم. در دوران نوجوانی به آثار رئالیست‌ها علاقه‌مند شدم و البته کارهای نقاشان قبل از انقلاب روسیه مانند رپین و سوریکف در دسترسم بود. بعدها با آثار نقاشان غربی هم آشنا شدم و آن‌ها را مطالعه کردم که به‌طور طبیعی این مطالعات در کارم تأثیر داشته است؛ اما این به معنای بازسازی یا کپی کردن نیست.»
این کارها گذشته من هستند و آدمی با گذشته‌اش قطع رابطه نمی‌کند؛ چراکه امروز و آینده انسان با گذشته‌اش مربوط است. هنوز با این کارها رابطه عاطفی دارم و گاهی خاطراتم را زنده می‌کنند
پرویز حبیب پور را اغلب به‌عنوان نقاش اجتماعی می‌شناسند. او خود گفته: «طبیعی است که مثل هر انسانی به میهنم علاقه دارم و به تمام آنچه به این میهن مربوط می‌شود؛ مانند خلق‌ها و قومیت‌های مختلف این میهن نیز علاقه‌مندم. من آذربایجانی‌ام و فرهنگ و ادبیات و موسیقی آذربایجان را دوست دارم؛ بااین‌حال به این معنا نیست که به آداب و سنت‌های لرستان و کردستان و گیلان و جاهای دیگر میهنم علاقه ندارم. همان‌قدر که آذربایجان را دوست دارم، جاهای دیگر ایران و جاهای دیگر جهان را دوست دارم. وطن ما یک کره خیلی کوچک است که در برابر این عظمت باورنکردنی هستی که علم امروز به ما نشان داده، شبیه غباری به نظر می‌رسد. این‌طور بگویم؛ وقتی انسان زندگی را دوست دارد، تمام چیزهایی را که به زندگی مربوط است، هم دوست دارد. حتی سنگ و کلوخ و خار بیابان را هم دوست خواهد داشت. من آثارم را نقاشی‌های انتقادی اجتماعی می‌دانم؛ یعنی بیشتر تلاش کرده‌ام تضادهای طبقاتی را نشان بدهم.»
پرویز حبیب پور درباره تغییر روش‌اش در نقاشی و اینکه از گذشته تا امروز هرچه پیش‌آمده کارهایش رنگین‌تر شده گفته: «آن روزگار من فکر می‌کردم که اگر صحنه‌ای غم‌انگیز را می‌خواهم تصویر کنم، باید رنگ‌ها الزاماً تیره و خاکستری باشند؛ اما وقتی تجربه به دست آوردم، به این نتیجه رسیدم که بارنگ‌های معمولی و زیبا هم می‌شود همان حرف‌ها را زد؛ یعنی برای گفتن غم و اندوه الزاماً نباید از رنگ‌های تیره و چرک استفاده کرد. به هر صورت فرم در هنر بسیار مهم است و محتوا به‌تنهایی کافی نخواهد بود. ما باهنرهای زیبا سروکار داریم و اثر نقاشی باید زیبا باشد. این زیبایی است که مخاطب را جذب می‌کند؛ وگرنه آدم می‌تواند جای نقاشی کشیدن حرف بزند.»
آخرین نمایشگاه او با عنوان «خاطرات پری و گنجشک‌ها» به کیوریتوری امیر وارسته، مروری است بر نقاشی‌های اجتماعی و آثار دوران زندان این هنرمند.
وی دراین‌باره نمایشگاه جدیدش گفته: «این کارها گذشته من هستند و آدمی با گذشته‌اش قطع رابطه نمی‌کند؛ چراکه امروز و آینده انسان با گذشته‌اش مربوط است. هنوز با این کارها رابطه عاطفی دارم و گاهی خاطراتم را زنده می‌کنند و البته باوجود انتقادهای فنی و تکنیکی که به کارهای قدیمی‌ام دارم؛ اما احساس و عاطفه جاری در آن‌ها را دوست دارم.»
این نمایشگاه جمعه بیستم مردادماه ۱۴۰۲ در گالری گویه افتتاح شد. گفتنی است که «پری» نام گربه‌ای بوده که در زندان ارومیه هم‌زیست زندانیان بوده و هنرمند از او و گنجشک‌های زندان طراحی و نقاشی کرده است.
[۱]. فیلسوف و جامعه‌شناس فرانسوی
