هان کانگ، نویسنده‌ای که مرزهای ادبیات را درنوردید
هان کانگ، نویسنده برجسته اهل کره جنوبی، با آثارش که اغلب به اعماق روان انسان و مسائل اجتماعی می‌پردازند، نامی آشنا در دنیای ادبیات است. او به خاطر روایت‌های قوی و سبک نوشتاری منحصربه‌فردش، جایگاه ویژه‌ای در میان خوانندگان و منتقدان ادبی پیداکرده و اکنون به یکی از مهم‌ترین نویسندگان زن آسیایی تبدیل‌شده است.
آکادمی سوئد که مسئولیت انتخاب برنده جایزه نوبل ادبیات را بر عهده دارد، هان کانگ، نویسنده اهل کره جنوبی را «برای نثر عمیق و شاعرانه‌اش در بیان دردهای تاریخی و شکنندگی زندگی انسان» به‌عنوان برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۴ معرفی کرد. بسیاری از خوانندگان فارسی‌زبان، هان کانگ را با کتاب معروف «گیاهخوار» می‌شناسند.
از سال ۱۹۰۱ میلادی که نخستین جایزه نوبل ادبیات به سولی پرودوم، شاعر و نویسنده فرانسوی اهدا شد تاکنون ۱۲۱ نفر برنده این جایزه شده‌اند. هان کانگ، صدوبیستویکمین نفر و هجدهمین زنی است که نوبل ادبیات را دریافت می‌کند.
هان کانگ، در آخرین روزهای ماه نوامبر ۱۹۷۰ در خانواده‌ای اهل ادبیات در شهر گوانگجو، کره جنوبی متولد شد. پدرش نیز نویسنده بود و او از سنین کودکی به کتاب و ادبیات علاقه‌مند شد. او از نویسندگان شناخته‌شده نسل جدید ادبیات کره جنوبی است که در آثارش به موضوعاتی مانند خشونت، جنگ، هویت و تجربه‌های انسانی پیچیده می‌پردازد.
او هنگامی‌که کودک بود به همراه خانواده‌اش از گوانگجو به سئول، پایتخت کره جنوبی مهاجرت کرد و در این شهر بزرگ شد. تحصیلات دانشگاهی‌اش را نیز در دانشگاه یونسی در رشته ادبیات کره‌ای به پایان رساند و پس‌ازآن با انتشار داستان کوتاه «سرزمین سرخ» فعالیت‌های ادبی‌اش را آغاز کرد.
جایزه نوبل ادبیات
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای هان کانگ، کسب جایزه نوبل ادبیات در سال ۲۰۲۴ بود. این جایزه به‌رسم تقدیر از آثار ارزشمند او و تأثیرگذاری‌اش بر ادبیات جهان به وی اعطا شد.
کانگ که بسیار از مصاحبه و گفتگو گریزان است در تنها مصاحبه مختصری که پس از کسب نوبل ادبیات با سایت آکادمی سوئد داشت، اظهار کرد: «وقتی برای اولین بار از کسب جایزه باخبر شدم، خیلی شگفت‌زده شدم. وقتی تماس تلفنی به پایان رسید، به‌آرامی احساس واقعیت را به دست آوردم و شروع به احساس آن کردم. از اینکه من را به‌عنوان برنده انتخاب کردید بسیار متشکرم. امواج عظیم تبریک‌های گرمی که در طول روز به من داده شد نیز تعجب‌آور بود. از صمیم قلبم از شما متشکرم.»
هان سونگ وون پدر ۸۵ ساله هان کانگ که خود یک رمان‌نویس معروف است، پیام دخترش را در یک کنفرانس مطبوعاتی در مدرسه ادبی خودش در جائه‌هونگ خواند و به نقل از دخترش گفت: «هان به من گفت با شدت گرفتن جنگ و کشتار روزانه مردم، چگونه می‌توانیم جشن بگیریم یا کنفرانس مطبوعاتی برگزار کنیم؟»
پدر هان سونگ در ادامه گفت: «دیدگاه او (هان کانگ) از یک نویسنده که در کره زندگی می‌کند به یک آگاهی جهانی تغییر کرده است اما من نتوانستم احساس پدر یک برنده جایزه را که در کره زندگی می‌کند کنار بگذارم، بنابراین درنهایت، این کنفرانس مطبوعاتی را ترتیب دادم. قصد داشتم اینجا برای مردم محلی یک مهمانی بگیرم اما دخترم به من گفت «این کار را نکن». او گفت لطفاً درحالی‌که شاهد این حوادث تراژیک هستید، جشن نگیر.»
تأثیر پدر بر زندگی و آثار هان کانگ
هان سونگ وون، پدر هان کانگ خود یک نویسنده مشهور است. حضور در چنین خانواده‌ای، بی‌شک بر علاقه هان کانگ به ادبیات و نویسندگی تأثیر بسزایی داشته است. رشد کردن در محیطی ادبی، به او فرصت داد تا از کودکی با دنیای داستان‌ها و روایت‌ها آشنا شود و به‌طور طبیعی به سمت نویسندگی کشیده شود.
علاقه به هنر و موسیقی
علاوه بر ادبیات، هان کانگ به هنر و موسیقی نیز علاقه زیادی دارد. این علاقه در آثار او نیز به‌وضوح دیده می‌شود. او از طریق هنر و موسیقی، به دنبال راه‌های جدیدی برای بیان احساسات و افکار خود است. این علاقه به هنرهای دیگر، به وی کمک کرده تا به‌عنوان یک نویسنده، دیدگاه گسترده‌تری نسبت به جهان داشته باشد.
تدریس ادبیات خلاق
هان کانگ علاوه بر نویسندگی، به تدریس ادبیات خلاق نیز مشغول است. او در موسسه هنر سئول به دانشجویانش آموزش می‌دهد که چگونه ایده‌های خود را به‌صورت داستان تبدیل کنند. این تجربه، به او کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از فرایند نوشتن پیدا کند و به نسل جدیدی از نویسندگان، الهام بخشد.
تأثیر فرهنگ کره‌ای بر آثار هان کانگ
در آثار کانگ، تأثیر فرهنگ و تاریخ کره جنوبی به‌وضوح دیده می‌شود. او به بررسی ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه کره‌ای می‌پردازد و سعی می‌کند تا تجربه‌های انسانی را در بستر فرهنگ خود بازنمایی کند.
هان کانگ و جایگاه زنان در جامعه
کانگ به‌عنوان یک زن نویسنده، به بررسی جایگاه زنان در جامعه و چالش‌هایی که آن‌ها با آن روبرو هستند می‌پردازد. او با روایت داستان‌های زنان، به صدای آن‌ها قدرت می‌بخشد و به مخاطبان کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از تجربیات زنان داشته باشند.
هان کانگ نه‌تنها یک نویسنده برجسته، بلکه یک هنرمند، معلم و فعال اجتماعی است. زندگی او نشان می‌دهد که چگونه هنر و ادبیات می‌توانند ابزاری قدرتمند برای بیان احساسات، افکار و تغییر جهان باشند.
ویژگی‌های آثار هان کانگ
توجه به مسائل عمیق انسانی: آثار کانگ اغلب به موضوعاتی مانند مرگ، اندوه، هویت و روابط انسانی می‌پردازند.
سبک نوشتاری منحصربه‌فرد: او با استفاده از زبانی قوی و نمادین، تصاویری زنده و تأثیرگذار در ذهن خواننده ایجاد می‌کند.
روایت‌های چندلایه: رمان‌های هان کانگ دارای ساختاری پیچیده و چندلایه هستند که خواننده را به تفکر و تفسیر وا‌می‌دارند.
مضمون اصلی آثار هان کانگ
مرگ و اندوه: مرگ یکی از تم‌های اصلی در آثار هان کانگ است. او به شیوه‌ای بسیار شاعرانه و تأثیرگذار به تجربه مرگ و اندوه می‌پردازد.
هویت و بدن: کانگ به رابطه پیچیده انسان با بدن و هویت خود می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه بدن می‌تواند به زندان یا ابزاری برای بیان خود تبدیل شود.
زنان و جامعه: او به بررسی جایگاه زنان در جامعه و چالش‌هایی که آن‌ها با آن روبرو هستند می‌پردازد.
تأثیرگذاری بر ادبیات
هان کانگ با آثارش به ادبیات کره‌ای و جهانی عمق و گستردگی بخشیده است. او نشان داده است که ادبیات می‌تواند ابزاری قدرتمند برای بیان احساسات و تجربه‌های انسانی باشد.
سبک نوشتاری
سبک نوشتاری کانگ را می‌توان ترکیبی از رئالیسم جادویی و روان‌شناسی عمیق توصیف کرد. او با استفاده از زبانی شاعرانه و نمادین، به دنیای درونی شخصیت‌ها نفوذ می‌کند و پرسش‌های بنیادینی را درباره زندگی و هستی مطرح می‌کند. این سبک خاص، به آثار او عمق و ماندگاری بخشیده و او را به یکی از مهم‌ترین نویسندگان معاصر تبدیل کرده است. سبک وی ترکیبی منحصربه‌فرد از ظرافت، عمق و نوآوری است. ویژگی‌های بارز سبک او را می‌توان به شرح زیر خلاصه کرد:
زبان شاعرانه و نمادین
هان کانگ از زبانی غنی و شاعرانه استفاده می‌کند که مملو از تصاویر و نمادهای قوی است. این زبان به او اجازه می‌دهد تا به روشی بسیار تأثیرگذار، احساسات پیچیده و مفاهیم انتزاعی را بیان کند.
توصیفات دقیق و زنده
او با توصیفات دقیق و زنده، دنیای داستان را به‌گونه‌ای واقعی و ملموس برای خواننده به تصویر می‌کشد. این توصیفات به خواننده کمک می‌کند تا در داستان غرق شود و با شخصیت‌ها همذات‌پنداری کند.
روایت چندلایه
روایت‌های کانگ اغلب چندلایه و پیچیده هستند. او از تکنیک‌های مختلف روایتگری مانند روایت اول‌شخص، سوم شخص و جریان سیال ذهن استفاده می‌کند تا به عمق روان شخصیت‌ها نفوذ کند.
توجه به جزئیات
هان کانگ به جزئیات بسیار توجه می‌کند و از آن‌ها برای خلق فضایی خاص و ایجاد تعلیق در داستان استفاده می‌کند.
مضامین فلسفی و وجودی
آثار کانگ اغلب به مسائل فلسفی و وجودی مانند مرگ، هویت، معنای زندگی و رابطه انسان با طبیعت می‌پردازند.
استفاده از نمادهای طبیعی
طبیعت در آثار کانگ نقش مهمی ایفا می‌کند. او از نمادهای طبیعی مانند گیاهان، حیوانات و فصل‌ها برای بیان مفاهیم عمیق‌تر استفاده می‌کند.
ساختار غیرخطی
در برخی از آثار هان کانگ، روایت به‌صورت خطی پیش نمی‌رود و از تکنیک‌های غیرخطی مانند بازگشت به گذشته و آینده‌نما استفاده می‌شود.
چرا آثار هان کانگ خواندنی هستند؟
جهانی بودن مضامین یکی از ویژگی‌های کانگ است؛ اگرچه ریشه‌های آثار او در فرهنگ کره‌ای است، اما مضامین مطرح‌شده در آن‌ها برای همه انسان‌ها قابل‌درک و همذات‌پنداری است.
نوآوری در روایتگری ویژگی دیگر این نویسنده کره‌ای است. او با رویکردی تازه و بدیع به داستان‌نویسی، تجربه‌ای متفاوت و لذت‌بخش را برای خوانندگان فراهم می‌کند. همچنین توسعه آگاهی در آثار هان کانگ باعث می‌شود تا خواننده به جنبه‌های مختلف زندگی و وجود خود بیشتر بیندیشد.
آثار مهم هان کانگ
علاوه بر گیاهخوار، کانگ آثار دیگری نیز نوشته است که ازجمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
من سفیدم
این رمان روایتگر داستان یک زن جوان است که پس از مرگ مادرش با چالش‌های هویت و گذشته روبرو می‌شود.
چشم‌های آبی
این رمان داستان دو خواهر را روایت می‌کند که پس از مرگ پدرشان به دنبال کشف رازهای خانواده هستند.
درس‌هایی در هنر
اثری ترکیبی از خاطرات، اندیشه‌ها و تأملات فلسفی است که هان کانگ در آن مرگ خواهر نوزادش و تأثیر آن بر خانواده را روایت می‌کند.
رمان «گیاهخوار»، شاهکاری که جهان را تحت تأثیر قرار داد
رمان گیاهخوار یکی از مشهورترین آثار هان کانگ است که به زبان‌های مختلف ازجمله فارسی ترجمه شده و موردتوجه گسترده قرارگرفته است.
این رمان داستان زنی جوان را روایت می‌کند که به‌طور ناگهانی تصمیم می‌گیرد گیاهخوار شود و این تصمیم، زندگی او و اطرافیانش را به‌کلی دگرگون می‌کند. گیاهخوار علاوه بر دریافت جایزه ادبی بوکر بین‌المللی در سال ۲۰۱۶، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رمان‌های قرن بیست و یکم هم شناخته می‌شود.
علاوه بر این، برخی از منتقدان ادبی، گیاهخوار را یک اثر فمینیستی می‌دانند که به بررسی جایگاه زنان در جامعه و چالش‌هایی که آن‌ها با آن روبرو هستند می‌پردازد. این جنبه از رمان نیز به محبوبیت آن افزوده است.
حمیده وطنی
حمیده وطنی گرگری کارشناس ارشد پژوهش هنر، نویسنده و منتقد سینما، فعالیت پژوهشی خود را با نشریه علمی پژوهشی نگره به‌عنوان مدیر داخلی نشریه و فعالیت رسانه‌ای سینمایی را با ماهنامه سینما آغاز کرد مقالات او در نشریات متعددی ازجمله مهر، سینما ویدئو، روزنامه اعتماد ... چاپ‌شده است، او پیش‌تر دبیر تحریریه نشریه «دایره» بود و هم‌اکنون دبیر تحریریه رسانه رسمی فرهنگی هنری سلیس نیوز و دبیر سرویس سینمایی است.
