چرا «ونسان ونگوگ» به‌طور مداوم خودش را نقاشی می‌کرد؟
ونسان ونگوگ نقاش نام‌آشنای دنیای هنر که بیشتر برای خلق آثار مشهوری همچون «شب پرستاره» و «شکوفه‌های بادام» شناخته می‌شود همچون برخی دیگر از چهره‌های جهان نقاشی خودنگاره‌های متعددی از خود به‌جای گذاشت.
ونگوگ نقاش مشهور هلندی در طول ۱۰ سال ۳۶ خودنگاره خلق کرد. این مجموعه آثار هم منبعی برای کسب اطلاعات درباره چهره «ونگوگ» و هم منبعی برای درک روند پیشرفت او به‌عنوان یک نقاش هستند.
ونگوگ نقاشی کردن را بسیار دیر و زمانی که ۲۷ سال داشت، آغاز کرد. او هرگز تحت تعلیم رسمی قرار نگرفت. نخستین خودنگاره‌های او همچون این نقاشی به سال ۱۸۸۶ تعلق دارند. به رنگ‌های تیره‌ای که او در این نقاشی استفاده کرده است دقت کنید. او این ترکیب رنگ را بلافاصله پس از آشنایی با امپرسیونیست‌های پاریس کنار گذاشت.
ونگوگ بخش اعظمی از خودنگاره‌های خود را در پاریس و بین سال‌های ۱۸۸۶ تا ۱۸۸۸ خلق کرد. در این خودنگاره می‌شود به‌وضوح تغییر رنگ پالت نقاشی او را متوجه شد. در این اثر شاهد استفاده گسترده از رنگ‌های پاستلی که پیش‌ازاین برایش غیرمعمول بودند، هستیم.
ونگوگ در این نقاشی حتی رنگ چشم‌هایش را برای هماهنگی بیشتر تغییر داده است. در این نقاشی چشمان ونگوگ آبی – خاکستری هستند؛ این در حالی است که در واقعیت چشمان او سبزرنگ بودند.
ونگوگ در پاریس بسیار تحت تأثیر قرار گرفت. در این نقاشی ما به‌وضوح می‌بینیم که او تکنیک نقطه‌چینی را موردبررسی قرار داده و به اجرا درآورده است؛ اما او به‌جای اینکه در نقاشی از نقطه استفاده کند، از خطوط کوچک در جهت‌های مختلف استفاده کرده است. او حتی با این کار نوعی هاله در اطراف سرش ایجاد کرده است. این در حقیقت پیش‌درآمدی بود بر اشکال مارپیچی مشهور نقاشی‌هایی که در آینده خلق کرد. این آخرین اثری است که ونگوگ در پاریس خلق کرد.
در آن زمان ونسان ونگوگ از این شهر شلوغ خسته شده بود و چنین حسی را می‌توان در چهره او دید. او پس از ترک پاریس به آرل رفت و امید داشت بتواند در آنجا گروهی متشکل از هنرمندان تشکیل دهد. او از ونگوگ که در پاریس با او آشنا شده بود برای آمدن به آرل نیز دعوت کرد.
داستان از دست دادن یکی از گوش‌های ونگوگ به یکی از داستان‌های مشهور درباره این هنرمند تبدیل‌شده است؛ اما هیچ‌کس نمی‌داند این اتفاق دقیقاً چطور و به چه علت به وقوع پیوسته است. «پل گوگن» و ونگوگ اغلب در آرل با یکدیگر به اختلاف برمی‌خوردند. در طول یکی از مجادلات آن‌ها، یعنی در غروب ۲۳ دسامبر سال ۱۸۸۸، ونگوگ با تیغ ریش‌تراشی که در دست داشت به خودش آسیب می‌زند که منجر به از دست دادن گوش چپش می‌شود. او به دنبال این اتفاق خون زیادی از دست داد و وضعیت سلامتی‌اش به خطر افتاد. سپس بستری شد و بعدها اعلام کرد چیزی از این اتفاقات در خاطر ندارد. این خودنگاره پیش از تمام این اتفاقات و برای «پل گوگن» نقاشی شده بود.
ونگوگ احتمالاً این پرتره را زمانی که هنوز بستری‌شده بود نقاشی کرده است. آنچه این نقاشی را با خودنگاره‌های پیشین متمایز می‌کند تفاوت بارزی است که در چهره او ایجادشده است. او در این نقاشی خسته و سرخورده به نظر می‌رسد. در این زمان رؤیای شکل دادن گروهی از هنرمندان برای او به‌کلی از بین رفته بود. ونگوگ این خودنگاره را کمی پس‌ازآنکه از بیمارستان به خانه بازگشته بود و گوشش را ازدست‌داده بود خلق کرده است. این هنرمند برای خلق خودنگارههایش از یک آینه استفاده می‌کرد و به همین دلیل است که برخی به‌اشتباه فکر می‌کنند او گوش سمت راستش را بریده بود. او در این نقاشی در کارگاه با یک کت و کلاه به تصویر کشیده شده است. در سمت راست، یک اثر هنری چاپی ژاپنی دیده می‌شود. ونگوگ به چاپ‌های ژاپنی بسیار علاقه داشت و بارها برای خلق آثارش از آن‌ها الهام گرفت.
این تابلو نقاشی یکی از آخرین خودنگاره‌های ونگوگ به شمار می‌رود. در ماه‌های نخست که این هنرمند به‌طور داوطلبانه وارد تیمارستان شد، اغلب منظره‌های پیرامون را نقاشی می‌کرد؛ اما در اوایل جولای ۱۸۸۹ وقتی «ونسان» مشغول نقاشی کردن در زمین‌های اطراف تیمارستان بود دچار ضعف بدنی شد. او که به مدت ۵ هفته دچار ضعف بدنی شده بود به کارگاه نقاشی بازگشت. این نقاشی نخستین اثری است که او پس از بهبودی از آن شرایط خلق کرد.
شاید فکر کنید که ونگوگ فردی خودپسند بوده که مدام خود را نقاشی می‌کرد اما این درست نیست. او فقیر بود و پولی برای پرداخت به مدل‌های نقاشی نداشت؛ بنابراین مجبور بود خود را نقاشی کند. ونگوگ این نقاشی را پس‌ازآنکه دوستی‌اش با «گوگن» دچار مشکل شده بود خلق کرد و آن را به‌عنوان یک هدیه به مادرش داد. کارشناسان هنر همچنان درباره اینکه آیا این نقاشی آخرین خودنگاره ونگوگ است با یکدیگر اختلاف دارند.
ونسان ونگوگ در سال ۱۸۹۰ به ضرب گلوله جان خود را از دست داد.
در سلیس بخوانید:
گزارش اختصاصی از برگزاری نمایشگاه «ونگوگ و بریتانیا» در لندن