هنرمندی جهانی
سلیس نیوز: حسین والامنش، نقاش و مجسمه‌ساز ایرانی ساکن استرالیا اخیراً در ۷۳ سالگی در شهر آدلاید، در استرالیای جنوبی درگذشت. او از هنرمندان مطرح ایرانی – استرالیایی بود و برخی از آثار او و همسرش آنجلا والامنش در بسیاری از موزه‌ها و مراکز فرهنگی و شهری دیده می‌شود.
حسین والامنش در سال ۱۳۲۷ در تهران متولد شد. او در پانزده‌سالگی به «هنرستان هنرهای زیبای پسران» در تهران رفت. خودش گفته اولین فعالیت هنری جدی خود را با بازی در نقش «فیل» در نمایشنامه «شهر قصه»، اثر بیژن مفید شروع کرده است. والامنش، پنج سال قبل از انقلاب و زمانی که بیست‌وسه‌ساله بود از ایران به شهر دورافتاده‌ای در استرالیا رفت و ساکن آنجا شد. او می‌گوید که «به خاطر دوستی که با مادرش به استرالیا رفته بود»، به این شهر دورافتاده رفت اما بعد از مدتی دوستی آن‌ها ادامه پیدا نکرد. او بعداً به شهر آدلاید در جنوب استرالیا رفت و تا پایان عمر در آنجا ماند. والامنش از زمان حضورش در استرالیا به تحقیق و کار با گروه‌های بومی استرالیا پرداخت و با هنر و موسیقی آن‌ها آشنا شد.
آثار متعددی از این هنرمند در موزه‌های مختلف استرالیا و همچنین در سطح شهرهای استرالیا قرار داده‌شده و او جوایز زیادی را از آن خودکرده است. چیدمان هنری با عنوان «یادبود قحطی بزرگ ایرلند» در هایدپارک شهر سیدنی و آب نمایی به نام «چهارده قطعه» در مقابل موزه استرالیای جنوبی ازجمله آثار متعدد این هنرمند سرشناس در شهرهای مختلف استرالیا است. در ادامه مروری بر کار و فعالیت هنری او می‌خوانید:
از مدرسه هنر تهران تا دانشگاه هنر استرالیا
حسین والامنش، نقاش و مجسمه‌ساز ایرانی به دلیل جوایز بین‌المللی خود شهرتی جهانی داشت. او از طرفداران مکتب نوگرا بود و به سبب فعالیت‌های نوآورانه، به هنرمندی فرامحلی و فراملی تبدیل‌شده بود. آثار او به‌ویژه در استرالیا طرفداران بسیاری داشت.
حسین والامنش ۱۱ اسفند ۱۳۲۷ در تهران به دنیا آمد. او دومین فرزند از جمع چهارنفره فرزندان خانواده‌اش بود. وقتی حدوداً سه سال داشت، به اقتضای شغل پدر به بردسیر، شهر کوچکی نزدیک کرمان و سپس به خاش رفت و شش سال آنجا زندگی کرد. به‌این‌ترتیب، او سالهای دبستان را در استان گرم و کویری سیستان و بلوچستان و در کنار مردمی صمیمی و طبیعت دل‌باز آن سپری کرد. خود او آن روزها را این‌طور یادآوری کرده است: «خوش‌ترین خاطراتم از این سال‌ها است. جایی بود ساده و فضایی مناسب برای تخیلات کودکی.»
به دلیل علاقه‌ای که به نقاشی داشت، باوجود مخالفت پدر، فعالیت هنری را از سالهای دبیرستان آغاز کرد و از مدرسه هنر تهران فارغ‌التحصیل شد. سپس برای ادامه مسیری که به آن علاقه داشت، به دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران وارد شد. در سال ۱۳۴۷، در «شهر قصه» بیژن مفید، در نقش منوچهر، یا همان فیل، بازی کرد و بااینکه با استقبال زیادی مواجه شد، ترجیح داد در همان حیطه‌ای فعالیت کند که از پیش انتخاب کرده بود؛ هنر نقاشی و مجسمه‌سازی. درواقع تئاتر پاسخ به بخشی از روح جست‌وجوگر او بود؛ همان‌طور که در گفت‌وگویی اشاره‌کرده: «حضور در تئاتر هم یک موقعیتی بود که من یقه‌اش را گرفتم و آن را تجربه کردم.»
بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۹، تصمیم گرفت تا به همراه دوستی به استرالیا برود. او در سال ۱۳۵۲ رهسپار شهر دورافتاده‌ای در استرالیای غربی شد و حضورش در استرالیا همیشگی شد.
طرفدار مکتب نوگرا
اقامت والامنش در استرالیا با ظهور جریان‌های هنر مفهومی مصادف شد و این هنرمند که شیفته چنین فضایی بود، از این موقعیت بهره برد. او در سال ۱۳۵۶ از رشته هنرهای تجسمی دانشگاه هنر استرالیای جنوبی فارغ‌التحصیل شد و باقی عمرش را شهروند آدلاید در استرالیای جنوبی بود.
آثار حسین والامنش در بیشتر مجموعه‌های هنری عمومی استرالیا گنجانده‌شده است؛ ازجمله مرکز هنری آلیس اسپرینگز، گالری هنر استرالیای جنوبی، گالری هنر استرالیای غربی، گالری گریفون، موزه هنرهای معاصر استرالیا، گالری ملی نیوزیلند، گالری هنر کوئینزلند و موسسه فناوری استرالیای غربی. او جایزه هنرهای تجسمی انجمن گرانت شورای استرالیا و همچنین جایزه دوسالانه بزرگ در داکای بنگلادش را نیز در کارنامه دارد.
پیام‌های جهانی با الهام از سرزمین مادری
والامنش در آثارش با الهام از تجربیات و خاطرات شخصی، از اشیا معمولی و مواد طبیعی برای خلق شعر بصری استفاده می‌کرد که بازتابی از زندگی او در استرالیا و تجربیاتش از زادگاهش ایران بود. استفاده از برگ، سنگ و خاک در کنار اشیا معمولی خانگی مانند فرش و چراغ نفتی، مضمون‌هایی چون خانه، دوری، اشتیاق و عشق و همچنین پیچیدگی‌های هویت و مکان را منعکس می‌کنند.
بعد از فعالیت‌های پیاپی و نمایش موفقیت‌آمیز آثار حسین والامنش در استرالیا، در سال ۱۳۷۶، بورسیه شورای استرالیا به این هنرمند اعطا شد و آثارش بیشتر از قبل در گالری‌های هنری استرالیای جنوبی به نمایش درآمد. او سپس با سفارش‌های هنری بزرگی مواجه شد و آثار ماندگاری خلق کرد. ازجمله این آثار آب‌نمای ۱۴ قطعه مقابل موزه استرالیای جنوبی است. حسین والامنش و همسرش آنجلا، این اثر را سال ۲۰۱۴ بر اساس شکل مهره‌های نوعی ماهی خزنده‌سان ساختند.
بنای یادبود استرالیا برای قحطی بزرگ ایرلند همکاری مشترک دیگر آنجلا و حسین والامنش است که در هاید پارک سیدنی اجراشده است. این بنای یادبود دیوار اطراف سربازخانه را تداعی می‌کند و نام ۴۰۰ زن قربانی این قحطی بر قسمت شیشه‌ای دیواره یادبود نقش بسته است.
اثر ترکیبی حسین والامنش به نام «اشتیاق دیدار» که سوزاندن یک قالیچه ایرانی برای کشف تجربه مهاجران را شامل می‌شد، از دیگر آثار معروف او است. در این اثر، فرش قشقایی که هنرمند ۲۰ سال روی آن زندگی کرده و کودکش روی آن بزرگ‌شده است، در یک محوطه باز پهن می‌شود. سپس والامنش آتشی در مرکز آن می‌افروزد تا از این آتش، زندگی روحی جدیدی را بیافریند و گذشته را باحال پیوند دهد. این فرش بعدها در گالری نیوساوت ولز روی زمین پهن و قسمت سوخته آن با مخمل سیاه‌رنگ پر شد تا شکل یک چاه را به خود بگیرد.
شاعرانگی در تصویر و تجسم
اثری از والامنش به مجموعه اصلی موزه لاکما در لس‌آنجلس لاکما نیز اضافه‌شده است. این اثر با نام «معماری آسمانی شماره ۱» از برگ‌های نیلوفر آبی درست‌شده و تصویری از معماری ایرانی است. حسین والامنش در این مجموعه، از آجرکاری‌های مسجد جامع اصفهان الهام گرفته است.
او در سال ۱۳۸۹، با همکاری پسرش نسیم والامنش که فیلم‌سازی ساکن ملبورن است، یک اثر جدید ویدیویی هم خلق کرد. این اثر به نام «آنچه در اطراف می‌گذرد» ویدیویی شاعرانه، رمزآلود و پرطنین است که شبکه‌ای پیچیده، ظریف، نامنظم و کروی شکل از شاخه‌های درخت را نشان می‌دهد. این شاخه‌ها آسمان و کیهان را تداعی می‌کنند و با خاطره آثار چیدمان و اندیشه‌های پیشین هنرمند به شکل هماهنگی حرکت دوار و چرخش در مدار را نشان می‌دهد.
آثار حسین والامنش تنها یک‌بار و در سال ۱۳۹۵ در ایران به نمایش درآمد. نمایشگاهی با نام «از کجا آمده‌ام» در گالری پروژه‌های آران به مدت دو هفته در تهران برپا شد که با حضور خود هنرمند و استقبال دوستداران او مواجه شد. او برای این نمایشگاه مجموعه‌ای از آثار خود را که نمایانگر زوایا و لایه‌های مختلف زندگی او بود، انتخاب کرد که قدمت بعضی از آن‌ها به بیش از ۲۰ سال قبل بازمی‌گشت.
یکی از آخرین نمایشگاه‌های والامنش به نام «این نیز بگذرد»، مهر ۱۴۰۰ در مرکز فرهنگی اسلامی پاریس برگزار شد. این نمایشگاه بزرگ‌ترین مجموعه آثار این هنرمند بود که در اروپا به نمایش درآمد. در این نمایشگاه، آثار متنوعی از دهه ۱۹۸۰ تا آخرین آثار حسین والامنش دیده می‌شود؛ از توجه و علاقه او به اشعار مولانا گرفته تا ارتباط معنوی بومیان استرالیا با محیط‌زیست.