جنا رولندز: هرگز به کاری غیر از بازیگری فکر نکردم
جنا رولندز، ستاره نام‌آشنای هالیوود در سن ۹۴ سالگی در کالیفرنیا درگذشت.
او که با بازی در نقش‌های متنوع و تأثیرگذار، جایگاه ویژه‌ای در سینما به دست آورده بود به خاطر بازی در فیلم‌های ماندگاری همچون «زنی تحت تأثیر»، «دفترچه خاطرات» و «گلوریا» یکی از چهره‌های ماندگار سینما محسوب می‌شد.
جنا رولندز همسر جان کاساوتیس، کارگردان مشهور سینمای مستقل آمریکا بود و دو بار هم برای بازی در فیلم‌های همسرش «زن تحت تأثیر» و «گلوریا» در سال‌های ۱۹۷۴ و ۱۹۸۰ نامزد جایزه اسکار شد.
علت مرگ جنا رولندز اعلام‌نشده، اما او در سال‌های اخیر به بیماری آلزایمر مبتلا بود.
یکی از آخرین نقش‌آفرینی‌های جنا رولندز در فیلم «دفتر یادداشت» ساخته پسرش نیک کاساوتیس در سال ۲۰۰۴ بود که در آن نقش یک زن مبتلابه فراموشی را بازی می‌کرد.
جنا رولندز؛ ستاره‌ای درخشان
جنا رولندز با بازی‌های درخشان و انتخاب نقش‌های چالش‌برانگیز، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ سینما به خود اختصاص داده است. او به‌ویژه به خاطر همکاری نزدیک با همسرش، جان کاساوتیس، کارگردان معروف، شناخته می‌شود.
زندگی اولیه و شروع فعالیت هنری
جنا رولندز در سال ۱۹۳۰ در فیلادلفیا متولد شد و از همان دوران کودکی علاقه‌مند به بازیگری بود. او که شیفته بت دیویس بود تحصیل در کالج را رها کرد تا به دنبال آرزویش در دنیای بازیگری برود. خودش می‌گوید: «وقتی دانشجوی دانشگاه ویسکانس بودم، متوجه شدم که نمی‌توانم بیشتر از این در مقابل تمایلم به بازیگر شدن مقاومت کنم. بازیگری تنها چیزی بود که در تمام عمرم از صمیم قلب می‌خواستم. به خانه برگشتم و به مادرم گفتم که تصمیم دارم انصراف دهم و بازیگر شوم. مادرم گفت: «جالبه، فوق‌العاده است. بعد به پدرم گفتم و او هم دقیقاً این جمله را گفت: برام مهم نیست شغلت چی باشه، حتی اگر مربی پرورش فیل باشی. فقط مهمه که خوشحال باشی. این همان روشی است که من با آن بزرگ و تربیت شدم.»
جنا رولندز به نیویورک رفت و در آکادمی هنرهای دراماتیک به تحصیل تئاتر پرداخت. وی آن دوران را بسیار مهم و تأثیرگذار می‌دانست. «فوق‌العاده بود. به نظرم من خیلی خوش‌شانس بودم که چنین دوره‌ای را تجربه کردم. چون در آن دوره همه‌چیز برایم خیلی هیجان‌انگیز و جدید بود. به آکادمی هنرهای دراماتیک که در کارنگی بود، رفتم؛ آکادمی‌ای که حتی قدم زدن در آن هم هیجان‌انگیز و فوق‌العاده بود.»
جنا رولندز در سال ۱۹۵۵ با جان کاساوتیس آشنا شد و این آشنایی به ازدواج و همکاری هنری طولانی‌مدت آن‌ها انجامید.
از دیگر آثار رولندز می‌توان به فیلم‌های «شب افتتاحیه»، «چهره‌ها»، «جاده مارپیچ» و «شب روی زمین» اشاره کرد. او همچنین در فیلم «زن دیگر» ساخته وودی آلن هم بازی کرده است.
جنا رولندز در فیلم انیمیشن «پرسپولیس» ساخته مرجان ساتراپی هم صداپیشگی نقش مادربزرگ را بر عهده داشت.
همکاری با جان کاساوتیس و اوج شهرت
همکاری جنا رولندز با کاساوتیس، نقطه عطفی در کارنامه هنری او به شمار می‌رود. آن‌ها در بسیاری از فیلم‌های کاساوتیس با هم همکاری کردند و رولندز در نقش‌های پیچیده و چالش‌برانگیزی ظاهر شد. فیلم‌هایی مانند «زنی تحت تأثیر» و «گلوریا» ازجمله برجسته‌ترین آثار این زوج هنری هستند.
اما آیا نقش‌آفرینی‌های او در این فیلم‌ها با دیگر کارهایش تفاوت داشت؟
چه در فیلم‌های کاساوتیس و چه در دیگر آثارش، رولندز به بازیگری واقع‌گرا و طبیعی مشهور بود. او از اغراق‌گویی پرهیز می‌کرد و تلاش می‌کرد تا شخصیت‌هایش را به شکلی باورپذیر و نزدیک به زندگی واقعی به تصویر بکشد.
در تمام نقش‌هایش، رولندز به عمق احساسات شخصیت‌ها نفوذ می‌کرد و آن‌ها را با تمام پیچیدگی‌های‌شان به نمایش می‌گذاشت. چه در نقش یک زن خانه‌دار درگیر مشکلات روانی (زنی تحت تأثیر) و چه در نقش یک زن مستقل و قوی (گلوریا)، او توانایی فوق‌العاده‌ای در انتقال احساسات داشت.
رولندز معمولاً نقش زنانی را بازی می‌کرد که دارای شخصیت‌های چندبعدی و پیچیده بودند. این ویژگی در همه آثار او، ازجمله فیلم‌های کاساوتیس، به چشم می‌خورد.
در فیلم‌های کاساوتیس، رولندز نه‌تنها به‌عنوان بازیگر، بلکه به‌عنوان یک همکار نزدیک با کارگردان همکاری می‌کرد. این همکاری نزدیک، به او اجازه می‌داد تا در شکل‌گیری شخصیت‌ها و داستان فیلم نقش فعال‌تری داشته باشد.
فیلم‌های کاساوتیس اغلب به موضوعاتی مانند روابط خانوادگی، مشکلات اجتماعی و روانشناسی شخصیت‌ها می‌پرداختند. این موضوعات، در بسیاری از فیلم‌های دیگر رولندز نیز به شکلی متفاوت حضور داشتند، اما رویکرد کاساوتیس به این موضوعات، اغلب شخصی‌تر و عمیق‌تر بود.
سبک بصری فیلم‌های کاساوتیس، اغلب واقع‌گرا و مستند گونه بود. این سبک، با برخی از فیلم‌های دیگر رولندز که در آن‌ها از عناصر دراماتیک‌تری استفاده می‌شد، متفاوت بود.
سبک بازیگری جنا رولندز
رولندز به بازیگری واقع‌گرا و طبیعی مشهور بود. او از اغراق‌گویی پرهیز می‌کرد و تلاش می‌کرد تا شخصیت‌هایش را به شکلی باورپذیر و نزدیک به زندگی واقعی به تصویر بکشد. عمق احساسات و پیچیدگی شخصیت‌هایی که رولندز بازی می‌کرد، از ویژگی‌های بارز سبک بازیگری او بود.
جنا رولندز با بازی‌های درخشان خود، الگویی برای نسل‌های بعدی بازیگران زن شد. او به آن‌ها آموخت که چگونه می‌توان به‌وسیله بازیگری، به عمق احساسات انسان‌ها نفوذ کرد و بر مخاطب تأثیر گذاشت. رولندز با انتخاب نقش‌های متنوع و چالش‌برانگیز، نشان داد که یک بازیگر می‌تواند با پذیرفتن ریسک، به رشد هنری خود کمک کند.
نقش‌های ویژه جنا رولندز
جنا رولندز، بااستعداد و جذابیت بی‌نظیرش، در طول دوران حرفه‌ای خود در صنعت سینما و تلویزیون، نقش‌های متنوع و به‌یادماندنی را ایفا کرده است. او با انتخاب هوشمندانه نقش‌ها و توانایی خود در انتقال احساسات پیچیده، توانست جایگاه ویژه‌ای در دل مخاطبان پیدا کند.
در ادامه به برخی از نقش‌های شاخص او و ویژگی‌های بارزشان می‌پردازیم:
تنوع نقش‌ها: از درام تا کمدی
یکی از ویژگی‌های برجسته جنا رولندز، توانایی او در ایفای نقش‌های متنوع است. او به‌راحتی می‌تواند بین نقش‌های دراماتیک و کمدی جابه‌جا شود و در هرکدام درخشش خاصی داشته باشد. این تنوع در انتخاب نقش، نشان از وسعت بازیگری او و همچنین جسارتش در پذیرفتن چالش‌های جدید دارد.
نقش‌های دراماتیک: عمق و احساس
جنا رولندز در نقش‌های دراماتیک، توانایی فوق‌العاده‌ای در نمایش عمق احساسات شخصیت‌ها دارد. او با بازیگری ظریف و کنترل‌شده‌اش، می‌تواند مخاطب را به دنیای درونی شخصیت‌ها ببرد تا آن‌ها را به‌خوبی درک کند. این ویژگی، باعث شده او در نقش‌هایی که نیازمند نمایش احساسات پیچیده و چندلایه هستند، بسیار موفق باشد.
نقش‌های کمدی: طنز و جذابیت
در نقش‌های کمدی، جنا رولندز با طنز ذاتی و جذابیت شخصیتی‌اش، می‌تواند لحظات شاد و مفرحی را برای مخاطبان خلق کند. او با تسلط بر تکنیک‌های کمدی و توانایی در ایجاد تعامل با سایر بازیگران، به‌راحتی می‌تواند فضای شاد و دلنشینی را درصحنه ایجاد کند.
شخصیت‌های پیچیده و چندبعدی
جنا رولندز اغلب نقش شخصیت‌هایی را بازی می‌کند که دارای پیچیدگی‌های درونی و چندبعدی هستند. او بامهارت خاصی، می‌تواند لایه‌های مختلف شخصیت‌ها را آشکار کند و مخاطب را به تفکر و تحلیل وادار کند. این ویژگی، باعث شده تا نقش‌های او فراتر از یک شخصیت ساده و کلیشه‌ای باشند.
تأثیرگذاری بر مخاطب
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بازیگری جنا رولندز، توانایی او در تأثیرگذاری بر مخاطب است. او با بازیگری احساسی و متقاعدکننده‌اش، می‌تواند مخاطب را با خود همراه کند و احساسات او را برانگیزد. این توانایی، باعث شده او به یکی از محبوب‌ترین بازیگران هالیوود بدل شود.
میراث هنری جنا رولندز و تأثیر او بر نسل‌های بعدی بازیگران
جنا رولندز با بازی‌های درخشان و انتخاب نقش‌های چالش‌برانگیز، میراثی ماندگار در تاریخ سینما از خود به‌جای گذاشت. تأثیر او بر نسل‌های بعدی بازیگران زن بسیار گسترده و عمیق بوده است.
در ادامه به برخی از مهم‌ترین جنبه‌های این تأثیر می‌پردازیم:
الگویی برای بازیگری واقع‌گرا
رولندز با بازی‌های واقع‌گرایانه و دور از اغراق گرایی، الگویی برای بازیگران جوان شد. او نشان داد که برای ایجاد تأثیر عمیق بر مخاطب، لزوماً نیازی به بازی‌های اغراق‌آمیز نیست.
اهمیت پرداختن به عمق شخصیت‌ها
رولندز به عمق شخصیت‌ها اهمیت زیادی می‌داد و تلاش می‌کرد تا در بازی‌هایش، پیچیدگی‌های روان آدمی را به نمایش بگذارد. این رویکرد، به بازیگران جوان آموخت که برای خلق یک شخصیت باورپذیر، باید به لایه‌های درونی آن شخصیت نفوذ کنند.
اهمیت انتخاب نقش‌های چالش‌برانگیز
رولندز با انتخاب نقش‌های متنوع و چالش‌برانگیز، نشان داد که یک بازیگر می‌تواند با پذیرفتن ریسک، به رشد هنری خود کمک کند. او به بازیگران جوان یادآور شد که نباید از پذیرفتن نقش‌های دشوار هراس داشته باشند.
اهمیت استقلال و قدرت زنان
رولندز با بازی در نقش‌های زنان قوی و مستقل، به تقویت جایگاه زنان در سینما کمک کرد. او به بازیگران زن جوان نشان داد که می‌توانند در سینما نقش‌های قدرتمند و تأثیرگذاری را ایفا کنند.
اهمیت همکاری با کارگردانان مستقل
همکاری رولندز با جان کاساوتیس، نشان داد که همکاری با کارگردانان مستقل و خلاق، می‌تواند منجر به خلق آثار هنری ارزشمندی شود.
نقش جنا رولندز در جنبش فمینیستی سینما
جنا رولندز به‌عنوان یکی از بازیگران تأثیرگذار هالیوود، نقش قابل‌توجهی در پیشبرد جنبش فمینیستی سینما ایفا کرده است. اگرچه ممکن است به‌طور مستقیم خود را فعال فمینیستی ننامیده باشد، اما بازی‌های او و انتخاب نقش‌هایش، پیام‌های قدرتمندی درباره زنان و جایگاه آن‌ها در جامعه به مخاطبان منتقل می‌کرد.
رولندز معمولاً نقش زنانی را بازی می‌کرد که صرفاً زیبا یا قربانی نبودند. او شخصیت‌هایی را به تصویر می‌کشید که دارای عمق، پیچیدگی و گاهی تضادهای درونی بودند. این موضوع باعث شد تا نگاه کلیشه‌ای به زنان در سینما تغییر کند.
بسیاری از نقش‌های رولندز، زنان مستقلی را به تصویر می‌کشیدند که به دنبال استقلال و تحقق اهداف شخصی خود بودند و به دنبال تأیید مردان نبودند. این موضوع، به‌ویژه در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ که جنبش فمینیستی در اوج خود بود، پیامی امیدبخش برای زنان تلقی می‌شد.
رولندز با بازی در نقش‌های مختلف، به صدای زنان قدرت بخشید. او نشان داد که زنان می‌توانند در هر زمینه‌ای موفق باشند و نقش‌های مهمی در جامعه ایفا کنند.
نقش‌های ماندگار جنا رولندز در سینما
جنا رولندز، بازیگری که با عمق احساسات و توانایی در به تصویر کشیدن پیچیدگی‌های روان آدمی، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ سینما به دست آورد. نقش‌های ماندگار او، آینه‌ای بود از طیف گسترده‌ای از تجربیات انسانی که تماشاگران را به خود جذب می‌کرد.
در ادامه به برخی از نقش‌های شاخص رولندز و ویژگی‌های بارز آن‌ها اشاره می‌شود:
زنی تحت تأثیر (۱۹۷۴)
نقش: یک زن خانه‌دار که با مشکلات روانی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
ویژگی‌ها: جنا رولندز در این فیلم با بازی در نقش زنی که درگیر اختلال دو قطبی است، یک شاهکار بازیگری خلق کرد. او به زیبایی توانست نوسانات شدید خلقی، ترس‌ها و ناامیدی‌های این شخصیت را به تصویر بکشد.
اهمیت: این فیلم یکی از مهم‌ترین آثار سینمای مستقل آمریکا محسوب می‌شود و بازی رولندز نیز به‌عنوان یکی از بهترین اجراهای تاریخ سینما شناخته‌شده است.
جنا رولندز: «مادر جان کاساوتیس در فیلم نقش شخصیت مادر را بازی کرد و مثل یک بازیگر حرفه‌ای این کار را انجام داد و کاملاً برای این کاراکتر مناسب بود. منظورم این نیست که ازنظر شخصیت شبیه این کاراکتر بود، یعنی به‌عنوان یک بازیگر و آن حسی که در مورد کاراکتر من و پسرش که با من ازدواج‌کرده بود- و البته ازدواجی که مورد تأیید او نبود- داشت، باورپذیر بود.»
گلوریا (۱۹۸۰)
نقش: زنی تنها و مستقل که پس از طلاق، به دنبال شروع زندگی جدیدی است.
ویژگی‌ها: رولندز در این فیلم، نقش زنی قوی و مصمم را بازی کرد که باوجود مشکلات زندگی، امیدوار به آینده است. او با بازی درخشان خود، به زنان نشان داد که می‌توانند پس از هر شکست، دوباره به زندگی بازگردند.
اهمیت: گلوریا به‌عنوان یک فیلم فمینیستی شناخته می‌شود و بازی رولندز در این فیلم، به‌عنوان نمادی از استقلال زنان محسوب می‌شود.
جنا رولندز: «کاراکتر گلوریا برای من نوشته‌نشده بود. این نقش برای بازیگر دیگری نوشته‌شده بود که نتوانست این کار را انجام دهد؛ اما من قلباً جذب این کاراکتر شده بودم و به نظرم آن پسر کوچک، جان آدامز، حقیقتاً حیرت‌آور بود. این نقش برای من ترکیبی جالب از دو موضوع بود؛ بازی در نقش زنی که رفتارش خیلی خشک و سرد است و زنی که در ابتدای کار از بچه‌ها اصلاً خوشش نمی‌آمد. این‌که چطور غریزه مادری با دیدن یک بچه در آستانه خطر به‌طورجدی فعال می‌شود، موضوع خیلی جالبی برای تماشا بود. من در عرض سه شماره از جلوی چشمان آن افراد خلاف‌کار ناپدید و از گروهشان جدا شدم. فقط به خاطر دفاع از آن کودک این کار را کردم. هر چه به انتهای فیلم نزدیک شدیم، علاقه من به بچه بیشتر شد و عاشقش شدم.»
دفترچه خاطرات (۲۰۰۴)
نقش: آلی پیر، زنی که به آلزایمر مبتلا شده است.
ویژگی‌ها: رولندز در این فیلم، با بازی در نقش زنی سالخورده که خاطرات گذشته‌اش را از دست می‌دهد، قلب تماشاگران را به تسخیر خود درآورد. او که خود مدت‌ها درگیر بیماری آلزایمر بود با بازی ظریف و احساسی خود، به زیبایی توانست غم و اندوه ناشی از فراموشی را به تصویر بکشد.
اهمیت: دفترچه خاطرات یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های عاشقانه تاریخ سینما است و بازی رولندز در این فیلم، به‌عنوان یکی از بهترین اجراهای او در ژانر ملودرام شناخته می‌شود.
جوایز و افتخارات جنا رولندز
رولندز در طول دوران فعالیت هنری خود برنده چهار جایزه امی، دو نامزدی اسکار و دو جایزه گلدن گلوب شد و در سال ۲۰۱۵ هم برای یک عمر فعالیت هنری اسکار افتخاری دریافت کرد.
حمیده وطنی
حمیده وطنی گرگری کارشناس ارشد پژوهش هنر، نویسنده و منتقد سینما، فعالیت پژوهشی خود را با نشریه علمی پژوهشی نگره به‌عنوان مدیر داخلی نشریه و فعالیت رسانه‌ای سینمایی را با ماهنامه سینما آغاز کرد مقالات او در نشریات متعددی ازجمله مهر، سینما ویدئو، روزنامه اعتماد ... چاپ‌شده است، او پیش‌تر دبیر تحریریه نشریه «دایره» بود و هم‌اکنون دبیر تحریریه رسانه رسمی فرهنگی هنری سلیس نیوز و دبیر سرویس سینمایی است.
